Fundusze poręczeniowe

Firmy, które dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą lub znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, mogą mieć spore trudności w wykazaniu zdolności kredytowej i pozyskaniu kredytu bankowego. Godną zainteresowania ofertę, skierowaną do tej grupy przedsiębiorstw, prezentują fundusze poręczeniowe. Są to instytucje, które za odpowiednią opłatą gotowe są poręczyć spłatę zobowiązań finansowych danego przedsiębiorcy, celem podniesienia jego zdolności kredytowej.

W Polsce istnieje ok. 50 lokalnych i regionalnych funduszy poręczeń kredytowych oraz Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Banku Gospodarstwa Krajowego, który obejmuje swym zasięgiem cały obszar kraju[1]. Przeważnie oferują one poręczenie w wysokości 50 – 70 % wartości zabezpieczanej pożyczki lub kredytu, pobierając przy tym prowizję w wys. 1 – 2 % wartości poręczenia. Zabezpieczenie spłaty pozostałej części kredytu lub pożyczki musi zapewnić kredytobiorca. Regułą jest, że o przyznaniu poręczenia decyduje przedstawiona w funduszu umowa lub promesa kredytowa, która uzależnia wypłatę środków od uzyskania przez kredytobiorcę poręczenia. Oznacza to, że przedsiębiorca powinien najpierw przejść w danym banku procedurę oceny zdolności kredytowej (dostarczając przy tym wszelkie niezbędne dokumenty), a dopiero później złożyć wniosek o przyznanie poręczenia w funduszu poręczeni owym. Celowym wydaje się w tej sytuacji, aby przed rozpoczęciem procedury oceny zdolności kredytowej sprawdzić, na jakich warunkach udzielane są przez dany fundusz poręczenia[2]. W niektórych z nich np. przedsiębiorstwa dopiero rozpoczynające działalność raczej poręczenia nie uzyskają[3].

Funduszem poręczeni owym o największych kapitałach własnych jest Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych (KFPK) administrowany przez BGK. Pod 2003 r. dysponował on kapitałem w wysokości ponad 195 mln zł[4], co znacznie przewyższa kwotę, jaką dysponują wszystkie lokalne i regionalne fundusze poręczeń kredytowych działające w Polsce. W 2003 r. ze środków KFPK udzielono 4 536 poręczeń na ogólną kwotę 154,3 mln zł, co stawia go na pozycji lidera wśród funduszy poręczeniowych. Dlatego też zasady, na jakich udzielane są przez ten fundusz poręczenia, zostaną opisane nieco szerzej.

O poręczenie lub gwarancję spłaty kredytu[5] przez KFPR, można ubiegać się w jednym z dwóch podstawowych trybów: zwykłym lub uproszczonym. Różnią się one długością okresu rozpatrywania wniosku oraz wysokością możliwej do uzyskania kwoty poręczenia.

Wnioski złożone w trybie zwykłym rozpatrywane są w terminie do 4 tygodni. Podlegają one zarówno ocenie formalnej, jak i ekonomiczno – finansowej, a wysokość udzielonego poręczenia nie może przekroczyć 5 mln euro (w przeliczeniu na złote polskie) oraz 70 % kwoty przyznanego kredytu. W przypadku poręczeń kredytów na realizację kontraktów eksportowych maksymalna wysokość poręczenia wynosi 80 % kwoty kredytu.

Wnioski składane w trybie uproszczonym rozpatrywane są w terminie do 14 dni i sprowadzają się do analizy formalno – prawnej wniosku. Maksymalna wysokość udzielonego poręczenia nie może przekroczyć 100 000 euro oraz 50 % kwoty przyznanego kredytu (w przypadku kredytów na realizację kontraktów eksportowych – 80 %). Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność krócej niż 2 lata, maksymalną kwotą poręczenia, możliwą do uzyskania w trybie uproszczonym, jest równowartość 50 000 euro.

Niezależnie od trybu, w jakim składany jest wniosek o poręczenie, okres na jaki są one udzielane jest równy okresowi spłaty kredytu, powiększonemu o jeden miesiąc. W tytułu udzielonego poręczenia BGK pobiera jednorazową opłatę prowizyjną, uzależnioną od okresu obowiązywania poręczenia i naliczaną od kwoty obj ętej poręczeniem:

  • 1,0 % dla poręczeń udzielonych na okres do 1 roku,
  • 1,2 % dla poręczeń udzielonych na okres od 1 roku do 2 lat,
  • 1,4 % dla poręczeń udzielonych na okres od 2 lat do 3 lat,
  • 1,6 % dla poręczeń udzielonych na okres od 3 lat do 4 lat,
  • 1,8 % dla poręczeń udzielonych na okres od 4 lat do 5 lat,
  • 2,0 % dla poręczeń udzielonych na okres powyżej 5 lat.

Podstawowym zabezpieczeniem poręczenia jest weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową. Stanowi to niewątpliwą zaletę dla firm z sektora mikro, w szczególności dopiero rozpoczynających działalność. Bank Gospodarstwa Krajowego zastrzega sobie jednak możliwość żądania ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia w sytuacji wysokiego ryzyka, związanego z kredytowaniem danej firmy. Wnioski o udzielenie poręczenia można otrzymać we wszystkich bankach współpracujących z BGK oraz oddziałach BGK. Możliwe jest także pobranie wzoru wniosku bezpośrednio ze strony internetowej banku. Znajduje się także lista 26 banków, które podpisały z BGK umowę o współpracy w zakresie poręczeń kredytowych.

[1]    O. Gajda, Poręczenia. Średnio do 50 – 60 % kwoty pożyczki, „Rzeczpospolita”, 02.08.2004 r.

[2]      Interesujące badanie rynku funduszy poręczeniowych w Polsce zostało opublikowane w dzienniku „Rzeczpospolita” w dniu 23.09.2003 r., w artykule O. Gajdy „Fundusz jak żyrant

[3]    O. Gajda, Poręczenia…, op. cit.

[4]    Raport roczny BGK za 2003 r.

[5]      „Lub pożyczki” – w celu uniknięcia ciągłych powtórzeń tego zwrotu w tekście, w opisie poręczeń udzielanych przez KFPK podawany będzie tylko przykład kredytu.